Paydaşlarına Göre İlahiyat Lisans Tamamlama (İLİTAM) Programının Değerlendirilmesi*
Yazarlar : Recep KAYMAKCAN – Hasan MEYDAN – Adnan TELLİ – Kübra CEVHERLİ
Giriş
İletişim teknolojilerinin geldiği nokta itibariyle mesafeleri eğitimin önünde engel olmaktan çıkarması, hızla artan eğitim talebine örgün kurumların yetişememesi, bilginin hızlı üretilip tüketilmesine bağlı olarak hayat boyu öğrenmenin daha fazla önem kazanması, toplumsal ve ekonomik rollerin bireyi birden fazla alanda kendini yetiştirmeye zorlaması gibi nedenlerle tüm dünyada öğrencileri – özellikle yetişkin olanları – belli zaman ve mekânlarda buluşturma esasına dayanan geleneksel eğitim yerine daha esnek eğitim modelleri denenmeye baş- lanmıştır. Bu modellerin başında uzaktan eğitim gelmektedir. Dünyada yaklaşık iki yüz yıllık bir geçmişe sahip olan uzaktan eğitim; eğitim etkinlikleri için gereken eğitimci-öğrenci iletişim ve etkileşimini özel olarak hazırlanmış öğretim üniteleri ve çeşitli ortamlar yoluyla belirli bir merkezden gerçekleştirme esasına dayanır (Kaya, 2002). Eğitimci ve öğrenci arasında iletişim, önceleri posta yoluyla kurulmuş; zamanla radyo, televizyon, bilgisayar ve internet teknolojilerinin devreye girmesiyle giderek gelişmiştir. Günümüzde uzaktan eğitim çoğunlukla öğrenenlerin birbirleri ve öğreticiyle iletişime geçmek ve öğrenme materyallerine ulaşmak için çoklu ortam, bilgisayar ve internet teknolojilerini kullandığı bir eğitim türüdür .
Türkiye’de 1960’ta Milli Eğitim Bakanlığı tarafından “Mektupla Öğretim Merkezi” kurularak uzaktan eğitimin ilk uygulamaları yapılmış, 1982 yılında Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi’nin faaliyete geçmesiyle bu eğitim modeli yaygınlaşma eğilimine girmiştir. Günümüzde Açık Öğretim Fakültesi bir milyon yedi yüz bin öğrencisi ve bir buçuk milyondan fazla mezunuyla önemli bir uzaktan eğitim tecrübesidir. Hâlen bu fakülte uzaktan eğitim hizmetini Türkiye’nin yanı sıra Azerbaycan, Makedonya, Kosova ve Batı Avrupa ülkelerinde de geliştirerek devam ettirmektedir.
Türkiye’de uzaktan yüksek din eğitimi Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim
Fakültesi’ne bağlı İlahiyat Önlisans Programı ve halen 10 üniversite bünyesinde bulunan İlahiyat Lisans Tamamlama (İLİTAM) Programları ile yürütülmektedir. İlahiyat önlisans programı 1998 yılında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nin sorumluluğunda Anadolu Üniversitesi bünyesinde açılan bir programdır. Aynı dönemde çeşitli fakültelerde bulunan örgün ilahiyat önlisans programlarına öğrenci alınması durdurularak ilahiyat önlisans programları tamamen uzaktan eğitim formatına dönüştürülmüştür. İlahiyat önlisans programını bitiren öğrenciler dikey geçiş sınavı ile İLİTAM programına geçerek yüksek
din eğitimini tamamen uzaktan eğitim formatında tamamlayabilmektedirler.
İLİTAM Programı, Türkiye’de ilk defa Ankara Üniversitesi’nde 2005-2006 öğretim yılında öğretime başlamıştır.2009-2010 öğretim yılında Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi; 2010-2011 eğitim yılında Atatürk, İstanbul ve İnönü Üniversiteleri İlahiyat Fakülteleri; 2011-2012 öğretim yılından itibaren
ise Cumhuriyet, Dicle, Dokuz Eylül, Fırat ve Ondokuz Mayıs Üniversiteleri
İlahiyat Fakülteleri İLİTAM programı açmıştır. 2012 yılında İLİTAM programlarına toplam 4100 öğrenci kontenjanı ayrılmıştır. Bu rakam aynı dönemde Türkiye’deki ilahiyat fakültelerine ayrılan 12540 kişilik kontenjanın yaklaşık üçte biri kadardır.
İLİTAM’a Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi İlahiyat Önlisans Programı veya ilahiyat meslek yüksekokulu mezunları ya da bir ilahiyat lisans programın ilk iki yılını tamamlayarak sosyal bilimler önlisans diplomasını almış olanlar başvurabilmektedir. Programı başarıyla tamamlayan öğrencilere “İlahiyat Diploması” verilmektedir.
İLİTAM ders programları 2011-2012 eğitim yılında ilahiyat önlisans programları ile uyumlu hale getirildi (YÖK, 2010/3044). Yapılan değişiklikle İLİ-TAM, ilahiyat programlarının – önlisansta yer almayan – üçüncü ve dördüncü sınıf derslerini içeren iki yıllık bir lisans tamamlama programına dönüştürüldü.
Düzenleme ile Tefsir Usulü, Tefsir Tarihi, Hadis Usulü, Hadis Tarihi, Din Psikolojisi, Din Eğitimi ve İslam Mezhepleri Tarihi dersleri programdan çıkarıldı;
İslam Hukuku Usulü I-II ve Kelam I-II, İlkçağ Felsefesi Tarihi ve Yeniçağ Felsefesi dersleri Fıkıh Usulü, Sistematik Kelam ve Felsefe Tarihi isimleri altında dönemlik hale getirildi.
Literatüre bakıldığında ülkemizde uzun bir geçmişe dayanmayan önlisans ilahiyat ve İLİTAM tecrübeleri ve bunların kalitesini artırmaya yönelik akademik çalışmaların yetersiz olduğu anlaşılmaktadır. Yaptığımız incelemelerde konuya ilişkin iki yüksek lisans çalışmasına ulaşılabilmiştir. Bu çalışmalardan birisinde (Birinci, 2010) uzaktan eğitimin yüksek din öğretiminde kullanılabilirliğini vene ölçüde başarılı olabildiği anket ve mülakat teknikleri bir arada kullanılarak İLİTAM Programın yasal dayanağı, 2547 sayılıYükseköğretim Kanunu; Meslek Yüksekokulları ve Açıköğretim Önlisans Programı Mezunlarının Lisans Öğrenimine Devamları Hakkındaki Yönetmelik
(Resmi Gazete, 2002/24676); Üniversitelerarası İletişim ve Bilgi Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Yükseköğretim Yönetmeliği (Resmi Gazete 1999/23906)’dir.2013 yılında İLİTAM kontenjanları 4100 olarak devam ederken İlahiyat fakültelerinin sayılarındaki artışa bağlı olarak örgün ilahiyat fakültelerinin – Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği dâhil – 19089 olmuştur .
Paydaşlarına Göre İlahiyat Lisans Tamamlama (İLİTAM) Programının Değerlendirilmesi
Yazının devamını indirmek için lütfen tıklayın.
ilitam.tv 